De Principaal vzw
Activiteitenverslag 2017
Zondag 8 januari – nieuwjaarsconcert
Jong talent mocht dit jaar de spits afbijten van het muzikale jaar op ons traditionele nieuwjaarsconcert in de Sint-Stefanuskerk. Gert Amerlinck, organist van de Sint-Walburgakerk in Oudenaarde, bracht een gesmaakt programma met muziek van onder andere Guilmant, Lefébure-Wély en Vierne.
Zondag 5 februari – Bulgaars duet
Twee ervaren rasmuzikanten met roots in Bulgarije, Vessela Dyakova (orgel) en Micho Dimitrov (viool), lieten het publiek in de Sint-Stefanuskerk genieten. Ze wisten de toeschouwers in te pakken, onder meer met het adagio in g uit de eerste vioolsonate van Bach. De virtuoze violist zette een indrukwekkende prestatie neer.
Zondag 12, 19 en 26 februari – leerlingenconcerten
Leerlingen van academie De Kunstbrug kregen tijdens drie zondagen de kans om concertervaring op te doen in de Sint-Stefanuskerk. 12 februari stond in het teken van koralen en bombardes. De leerlingen mochten Mirella Ruigrok, een gerespecteerde bombardespeelster, begeleiden in diverse koralen en ook enkele solokoralen brengen. 19 februari stonden er orgeldansen en gospels op het programma, de laatste sessie was gewijd aan polyfonie en toccata’s.
Zondag 5 maart – orgelwandeling
Tijdens onze jaarlijkse orgelwandeling in Gent deden we de Sint-Annakerk (orgel: Ingrid Buyl), de Sint-Jacobskerk (orgel: Toon Pillaert), de Sint-Michielskerk (orgel: Joachim David, zang: Hendrik Mispelon) en de Sint-Stefanuskerk (orgel: Michel Robert) aan. Het deed ons veel plezier om nog eens een orgelrecital mee te maken in de Sint-Annakerk. Deze parel van de neo-Byzantijnse stijl blijft voor het publiek al te vaak gesloten. We hopen dat het instrument in de toekomst, wat deze ook brengt voor de Sint-Annakerk, toegankelijk blijft.
Zondag 2 april – Vlaamse orgelromantiek
Dat ook in Vlaanderen de orgelromantiek leefde, bewees Frank Heye met zijn concert in de Sint-Stefanuskerk. Hij vertolkte onder andere werk van de veel te weinig bekende Oost-Vlaamse componisten Oscar Van Durme en Oscar d’Hulst.
Paasmaandag 17 april – orgelexcursie
Met steun van de gemeente Merelbeke streken we met de Nostalbus voor de tweede keer in Merelbeke neer. Het programma was uiterst gevarieerd. In Merelbeke Flora brachten Paul De Maeyer en Miek De Corte muziek van Kodaly en improvisaties. In Merelbeke centrum ontroerde Lodewijk Mispelon het publiek met werk van onder andere Widor en Mendelssohn. In Melsen werden we door Veerle Nimmegeers teruggeflitst in de tijd, met muziek uit de 17de eeuw. In Bottelare, de “kathedraal van Merelbeke” zorgden Frederik Van Holle aan het orgel en Herman De Mil als tenor voor een mooie afsluiter van deze uitstap in de onmiddellijke omgeving van Gent.
Zondag 7 mei – examenrecital
De studenten van academie De Kunstbrug zetten hun beste beentje voor tijdens hun openbare examen in de Sint-Stefanuskerk.
Zondag 4 juni – openbare proef
Ook de studenten van de orgelopleiding aan het Gentse Conservatorium gaven het beste van zichzelf tijdens hun openbare proef in de Sint-Stefanuskerk.
Zondag 25 juni – orgelexcursie
Kort voor de zomervakantie trokken we eropuit met de Nostalbus, met twee Nostalbussen zelfs!
We gingen het niet al te ver zoeken en bleven in de omgeving van Gent.
Als eerste bezochten we de Sint-Antonius Abtkerk (Meulestede, zie foto), waar Patrick Roose ons liet kennismaken met het schitterende, kleine maar bijzonder fijne Van Peteghem-orgel.
In Afsnee bespeelde Jan Van Impe het gerestaureerde rode Lovaert-orgel.
In Latem bracht Jakob Devreese de Bolero de Concert van Lefébure-Wely én leerden we de betoverende klank van een handbellenkoor kennen. Roland Van Liefferinge, de contactpersoon voor onze excursies en belangrijke drijvende kracht, begeleidde in de Sint-Aldegondiskerk in Deurle hoboïste Rachel Perfecto.
Zondag 2 juli – Franck-recital
Op de eerste zondag van juli werden we door de voorzitter van De Principaal, Paul De Maeyer, in de Sint-Stefanuskerk verwend met een volledig Franck-recital. César Frank, een componist met Belgische roots, heeft een prachtige collectie orgelwerken bijeengeschreven. Een uitgebreide hulde is dus meer dan verdiend.
Maandag 3 tot vrijdag 7 juli – zomercursus
We waren te gast in de Sint-Britiuskerk van Etikhove en verkenden ook andere orgels in de streek. Dankzij de gewaardeerde steun van de gemeente Maarkedal en het engagement van enkele inspirerende leraren kon een gemengd gezelschap van amateurorganisten zich een week lang storten op de muziek. Achteraf stuurde een van de deelnemers ons de volgende mooie woorden:
“Een hele week van zingen, mooie orgelwerken beluisteren van elkaar of soms ter illustratie voorgespeeld door de docenten, ontdekken of zelf bespelen van de oude, kleine orgels in de mooie, kleine dorpjes van de Vlaamse Ardennen met ontdekking van hun ongekende, grote klankrijkdom, het individueel spelen of met samenzang en/of samen met die verrassend en roerend klinkende bombarde, de interessante en leerrijke en boeiende sessies… in een deugddoende sfeer van vriendschap en hartelijke samenwerking… Dat was een onvergetelijke ervaring!”
Zondag 16 tot zondag 23 juli – orgeldemonstraties
Tijdens de Gentse Feesten was De Principaal een week lang op post om bezoekers op een laagdrempelige manier te laten kennismaken met het orgel als instrument en de twee prachtinstrumenten in de Sint-Stefanuskerk in het bijzonder.
De demonstraties werden gebracht door zowel professionele muzikanten als leerlingen van academie De Kunstbrug.
Afsluiten deden we met het saxofoonsextet L’Orgue de Sax en Paul De Maeyer aan het orgel.
Op de foto ziet u Kevin Hendrickx aan het orgel en Paul De Maeyer, die uitleg aan het geven is over twee kleine orgelpijpen.
Donderdagen van september – internationaal orgelfestival
Het orgelfestival stond dit jaar in het teken van “humor” – niet meteen een thema dat je met het kerkse orgel zou associëren. Hiermee hoopten we een breder publiek te bereiken dan de klassieke orgelliefhebbers. Een weldoordachte keuze van de organisten was cruciaal voor het welslagen van deze editie. We selecteerden twee Belgische, een Duitse en een Franse organist.
Thomas Deserranno mocht de aftrap geven en hij deed dit met verve (en kleur!). Deserranno is een orgelbouwer, gespecialiseerd als intonateur, wat betekent dat hij bepaalt welke specifieke klankkleuren een orgel kan voortbrengen. Hij werkt voor de gereputeerde orgelbouwers Manufacture Thomas en combineert dit met het geven van concerten. Deserranno slaagde erin het publiek te verrassen met een betoverende klankwereld. Op het programma stonden onder andere hedendaagse muziek van Gunnar Idenstam en een amusante “Sleigh Ride” van Leroy Anderson, maar ook composities van Bach en Widor. Zelden was de sfeer in de Sint-Stefanuskerk zo uitgelaten.
Nico Declerck is een bezige bij in de Belgische orgelwereld. Hij is onder andere redacteur van het Vlaamse referentietijdschrift Orgelkunst en de man achter orgelradio.eu, de website waarop je 24 uur op 24, 7 dagen per week, orgel kunt beluisteren – kortom, een belangrijke pleitbezorger voor de orgelmuziek. Hij bracht een gesmaakt programma met een mix van hedendaagse composities van onder andere Guy Bovet en negentiende-eeuws werk van bijvoorbeeld Lefébure-Wély. Het publiek wist de vrolijke deuntjes te appreciëren.
Spass muss sein, dat was de titel van het oerdegelijke concert van Winfried Bönig, de organist-titularis van de Keulse dom. Ook hij bracht een mix van oud en nieuw, van Johann Sebastian Bach over Karg-Elert tot Naji Hakim. Twee titels van uitgevoerde werken waren Fasching in Köln en Carnaval – goed gekozen composities als organist van de Duitse carnavalstad bij uitstek en perfect aansluitend bij de spirit van dit orgelfestival.
Last but not least was Thomas Ospital aan de beurt. Deze jonge Franse organist is een rising star in de orgelwereld. Hij is titularis van de Parijse Saint-Eustache, waar hij in 2015 Jean Guillou opvolgde. Op het programma stond een improvisatieconcert bij de stille film The General van Buster Keaton. Helaas liep er kort voor aanvang van dit concert iets verkeerd met de dvd, waardoor we ons bijna genoodzaakt zagen het concert af te blazen. Dat was buiten Ospital gerekend. De Franse organist, Michel Robert, die mee zou registreren, noteerde snel enkele korte muzikale thema’s. Intussen sprak Ospital geheel complexloos het publiek toe en vervolgens speelde hij een improvisatieconcert waardoor werkelijk iedereen weggeblazen was. Fenomenaal, een memorabele avond in de Sint-Stefanuskerk!
Deze concertcyclus werd aangekondigd via verschillende kanalen. Wat onze eigen communicatiekanalen betreft, stond het evenement vanzelfsprekend vermeld in ons jaarprogramma dat we aan het begin van het jaar aan onze leden bezorgen en op het programmaboekje van ons vorige evenement, de orgeldemonstraties tijdens de Gentse Feesten. Verder werd het festival aangekondigd via onze website (www.deprincipaal.be), onze Facebook-pagina en onze elektronische nieuwsbrief. Op de websites www.uitinvlaanderen.be, www.orgelkunst.be en www.uitingent.be stond het evenement eveneens vermeld. Ook op de gemeenschappelijke Oost-Vlaamse orgelflyer, waarin verschillende Oost-Vlaamse orgelverenigingen samen promotie voeren, werd het festival opgenomen.
Speciaal voor deze concertreeks lieten we een flyer drukken in de huisstijl die we ook gebruiken voor onze programmaboekjes. Deze flyer werd ruim verspreid, onder andere bij de toeristische dienst van Gent, de Bijloke, het STAM, muziekwinkels en hotels in de buurt van de Sint-Stefanuskerk. Ook werd er geflyerd aan de Sint-Baafskathedraal, voor de start van de orgelconcerten aldaar, en op andere orgelevenementen tijdens de zomer.
Twee jaar geleden lieten we voor het orgelfestival een banner maken, die we dit jaar hergebruikten. Deze banner werd bevestigd aan een muur aan de achterzijde van het augustijnenklooster. De banner was zichtbaar vanuit de toeristenbootjes. We lieten voor deze editie van het festival een nieuwe banner maken om te bevestigen aan de voorzijde van de kerk. Voor de bevestiging hiervan werkten we om veiligheidsredenen met een hoogtewerker van de firma Boels.
We bestelden dit jaar een tweede beachflag, die we tijdens al onze evenementen aan de ingang van de Sint-Stefanuskerk opstellen. Al wie toevallig passeert aan de kerk, weet onmiddellijk dat er een orgelactiviteit is in de kerk.
We trokken met dit festival een gemengd publiek van habitués en nieuwe concertbezoekers. We merken dat de donderdagavonden in september een gevarieerder publiek trekken dan onze reguliere activiteiten die overdag doorgaan. Op zondagmiddag zijn er gemiddeld meer senioren aanwezig dan op een donderdagavond.
De mensen blijven de weg vinden van de donderdagen in Sint-Baafs naar de donderdagen in Sint-Stefanus dankzij onze flyeracties tijdens de maanden juli en augustus.
Het bezoekersaantal van het septemberfestival gaat in licht stijgende lijn in vergelijking met de voorbije jaren als we er rekening mee houden dat er vorig jaar vijf donderdagavonden waren en bij deze editie vier. We lieten dit jaar de prijs van een toegangsticket met € 3 dalen (van € 15 naar € 12) om de financiële drempel te verlagen.
De concerten ging door op de donderdagavonden van september om 20.00 u. Zo sloten ze naadloos aan op het tweemaandelijkse orgelfestival in de Sint-Baafskathedraal.
De concertlocatie was de Sint-Stefanuskerk in de Sint-Margrietstraat in Gent. De kerk beschikt over twee schitterende, totaal verschillende instrumenten: het grote romantische, mooi gerestaureerde Forrest-orgel en het kleine Flentrop-orgel, dat zich voorheen in het Paleis voor Schone Kunsten bevond. De organist die aan dit kleine orgel plaatsneemt, is van dichtbij zichtbaar voor het publiek, waardoor ook het pedaalspel een visuele factor wordt van het optreden.
Aangezien we merken hoe sterk het publiek het op prijs stelt om de organist van zo dichtbij te zien, hebben we net zoals het voorbije jaar via een camera, een projector en een groot scherm ook de organisten aan het Forrest-orgel “zichtbaar” gemaakt. Hierop krijgen we veel positieve reacties. Mensen die niet zo vertrouwd zijn met het orgel, vergapen zich aan het “spektakel” dat de organist en zijn helper(s)-registranten bieden. Toeschouwers kunnen met eigen ogen zien hoe complex een orgel functioneert, wanneer er registers worden getrokken, hoe de voeten over de pedalen dansen enz.
Zondag 1 oktober – orgelexcursie
De laatste orgelexcursie van 2017 bracht ons naar Volkegem, de protestantse kerk van Korsele, Etikhove en Nederzwalm. Paul De Maeyer, Elisabeth Meulenbergs, Jos Smets en Kersten Cottyn waren de organisten van dienst. Sven Vermassen, een onvermoeibare promotor van het orgelerfgoed, kent de orgels van deze streek op zijn duimpje en stond in voor de toelichting bij de instrumenten: een uniek Hubeau-orgel in Volkegem, een neobarok Vierdag-orgel in Korsele, een door Van Peteghem omgebouwd 17de-eeuws orgel in Etikhove en een classicistisch Haelvoet-orgel in Nederzwalm.
Zondag 5 november – orgel- en koorconcert
Dit concert in de Sint-Stefanuskerk vond plaats in het kader van het Maarten Luther-jaar. De toeschouwers werden van hun sokken geblazen door Psalm 100 van Max Reger, uitgevoerd door het Internationaal Reger-koor onder leiding van dirigent Gabriel Dessauer, met Ignace Michiels aan het orgel.
Zondag 26 november – jubileumconcert
Voor het jubileumconcert in de Sint-Stefanuskerk naar aanleiding van het 40-jarig bestaan van het Vlaamse tijdschrift Orgelkunst voerden we mee promotie. Er werd geïmproviseerd door Paul De Maeyer, Kristiaan Van Ingelgem, Kris Wittevrongel en Bart Wuilmus, en Joris Verdin hield een lezing.
Zondag 3 december – magnificatconcert
Met muziek uit de 16de en 17de eeuw sloot het kwartet La Soave het jaar op een sfeervolle manier af. Kersten Cottyn op orgel, Goedele Heidbuchel als sopraan, Mirella Ruigrok, die dulciaan en blokfluit speelt, en Marleen Leicher op cornetto brachten een ode aan de maagd Maria met parels uit de Italiaanse renaissance en vroegbarok.